‘Het verzoeningsvoorstel van de regering, met 0% loonmarge en een cheque van maximaal € 750, voldoet niet. Op 15/12 komen we in GEMEENSCHAPPELIJK VAKBONDSFRONT op straat voor een #nationalebetoging in Brussel’, Tweette ABVV op 29 november (de actiedag werd ondertussen uitgesteld naar 16 december). De vorige stakingsdag voor meer koopkracht dateert alweer van…9 november. Ook toen verkozen de vakbonden spierballengerol boven overleg.
Hebben de vakbonden een punt? Wel, als we de OESO mogen geloven stijgen de lonen in België gedurende de periode 2020 – 2024 met 28 procent, met daarbovenop dus mogelijks een premie tot 750 euro. Ter vergelijking: de gemiddelde loonstijging in onze buurlanden bedraagt in diezelfde periode 19 procent. Dat plaatst het één en ander in perspectief.
Sjoemelgraadmeter
Niet vergeten dat we in België onze lonen koppelen aan een “sjoemelgraadmeter”. Dat zit zo. Wars van bestaande contracten berekent men de index alsof iedereen vandaag de huidige energieprijs betaalt, wat uiteraard niet het geval is. Volgens de Nationale Bank is de kans op overcompensatie niet onbestaande. ‘De huidige methode om energieprijzen voor consumenten te meten, leidt bij sterk stijgende prijzen tot een overschatting van de inflatie en bij sterk dalende prijzen tot een onderschatting van de inflatie’, besluit het Centraal Bureau voor de Statistiek in Nederland.
Naast deze – wellicht – foutieve meting van de levensduurte kennen wij de automatische loonindexering. Een uniek systeem dat in tijden van inflatie de loon-prijsspiraal, waarbij men stijgende loonkosten doorrekent in de prijs en die prijs vervolgens de lonen opdrijft, aanzwengelt. Iets waarvoor de Europese Centrale Bank eerder al waarschuwde. Deze spiraal heeft vanzelfsprekend een opwaarts effect op de inflatie en onze loonhandicap.
Collectieve verarming
Wie binnen deze context oproept tot staken pleegt de facto een hold-up op onze welvaart, en beslist eenzijdig dat we collectief verarmen. Staken ondermijnt namelijk groei, de enige weg om onze uitdagingen – of het nu gaat om onze welvaart of klimaat – aan te pakken. Ik maak het even concreet. Stel dat 1 op 5 werknemers staakt, dan betekent dat een economisch verlies van tussen de 300 en 400 miljoen euro. Een verlies dat we ons momenteel niet kunnen veroorloven.
Aan stakingsbereidheid alvast geen gebrek. Het economisch instituut van de Duitse Hans-Böckler stichting vergeleek het aantal stakingen in de OESO-landen tussen 2009 en 2018. Spoiler alert: België behaalde met gemiddeld 91 geregistreerde stakingsdagen een zilveren medaille. Enkel Frankrijk staakt nog meer.
In de marge bekruipt me volgende bedenking: waarom horen we de vakbonden niet over ons overheidsbeslag of over ons begrotingstekort? Ook over de lage werkzaamheidsgraad in Franstalig België hoor je hen niet. De hoekstenen van onze welvaart daveren, maar de vakbonden zijn oorverdovend stil. Bovendien verzwijgt de vakbond dat wat de staat met de ene hand geeft weer met de andere hand neemt. Door de belastingschalen niet mee te indexeren, komen heel wat mensen, die door de loonindexering hun loon zagen stijgen, in een hogere belastingschaal terecht. Volgens minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) levert dat de staatskas 1,5 miljard euro op.
Zwarte sneeuw
Zijn er momenteel mensen die zwarte sneeuw zien? Zeker weten. Doen sommige bedrijven het heel goed en moeten die de koek verdelen? Vanzelfsprekend. Maar enkel gecibleerd beleid is hier op zijn plaats. Ik ben het dan ook volmondig eens met de vakbonden wanneer ze pleiten voor vrije loononderhandelingen. Dat betekent evenwel dat we afscheid nemen van het centraal loonoverleg dat vakbonden altijd met vuur verdedigen.
Het afschaffen van de loonnormwet is nog zo’n eis die perfect verdedigbaar is. De eerlijkheid gebiedt ons er dan wel bij te zeggen dat ook de automatische loonindexering op de schop moet. Beiden zijn namelijk ‘sjoemelsoftware’, waarbij de Wet van ’96 de automatische indexering moet compenseren. Dat laatste durven de vakbonden wel eens vergeten. Onze bedrijven worden echter dagelijks geconfronteerd met hun dalende concurrentiekracht.
Laten we deze ‘sjoemelsoftware’ inderdaad afschaffen. Laten we, zoals onze buurlanden, kiezen voor een model van vrije loononderhandelingen. Eén probleem: het zou de macht van de vakbonden verkleinen, en dan komt de aap uit de mouw. Dat willen ze uiteraard niet. Voor wiens belangen strijden de vakbonden eigenlijk?
Mathieu Cockhuyt 